Profitable Farming: मान्सूनमध्ये कमी खर्चात जास्त नफा देणारी शेती: या तीन भाज्या लावून कमवा बंपर उत्पन्न

मुंबई / कृषी वार्ता न्यूज: मान्सूनचा हंगाम शेतकऱ्यांसाठी एक सुवर्णसंधी घेऊन येतो. या काळात योग्य नियोजन आणि फसलींची निवड केल्यास कमी खर्चात जास्त नफा मिळवता येऊ शकतो, असे कृषी तज्ज्ञांचे मत आहे. विशेषत: काही भाज्यांच्या लागवडीमुळे शेतकऱ्यांना कमी जागेत आणि कमी संसाधनांत चांगले उत्पन्न मिळू शकते. या भाज्यांची बाजारपेठेत नेहमीच मागणी असते, आणि मान्सूनच्या अनुकूल वातावरणामुळे त्यांची वाढ जलद होते. देशात मान्सून दाखल झाल्याने शेतीला नवीन चालना मिळत आहे. यंदा भारतीय हवामान खात्याने (IMD) सरासरीपेक्षा १०५ टक्के जास्त पाऊस पडण्याचा अंदाज वर्तवला आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना खरीप हंगामात चांगली संधी आहे.

कृषी शास्त्रज्ञांनी मान्सूनमध्ये लागवड करण्यासाठी काही खास भाज्यांची शिफारस केली आहे, ज्या कमी कालावधीत तयार होतात आणि बाजारात चांगला भाव मिळवून देतात. केंद्र आणि राज्य सरकारेही शेतकऱ्यांना उन्नत बियाणे, तांत्रिक मार्गदर्शन आणि अनुदान योजनांद्वारे पाठबळ देत आहेत. या लेखात आपण अशा तीन भाज्यांबद्दल जाणून घेऊ, ज्यांची लागवड मान्सूनमध्ये करून शेतकरी आपली आर्थिक स्थिती सुधारू शकतात.

काकडीची लागवड

काकडी ही मान्सून हंगामातील एक प्रमुख भाजी आहे. ही वेलीवर वाढणारी फसल असून, कमी जागेतही याची लागवड करता येते. कृषी तज्ज्ञांच्या मते, काकडीची फसल साधारण ३० ते ४० दिवसांत बाजारात विक्रीसाठी तयार होते. याच्या चांगल्या वाढीसाठी पुरेशी सूर्यप्रकाश आणि पाण्याची आवश्यकता असते. १६ ते ३२ अंश सेल्सिअस तापमान काकडीसाठी आदर्श मानले जाते. चांगल्या जलनिकास असलेली कोरडी, दोमट माती याच्या लागवडीसाठी उत्तम आहे. काकडीच्या सुधारित जाती, जसे की पूना खीरा, जापानी लाँग ग्रीन, आणि पूसा संयोग, यामुळे शेतकऱ्यांना जास्त उत्पादन आणि चांगला नफा मिळतो. बाजारात काकडीला सलाड आणि खाद्यपदार्थांमध्ये वाढती मागणी आहे, ज्यामुळे ही फसल शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरते.

Poltry Farm Success Story: तरुणाने सोडली 1 लाखाची नोकरी, गावात उभा केला स्वत:चा पोल्ट्री फार्म!

टोमॅटोची लागवड

टोमॅटो ही अशी फसल आहे, जी भारतभर उगवली जाते. उत्तर भारतात जून ते ऑगस्ट आणि दक्षिण भारतात जुलै ते ऑगस्ट हा कालावधी टोमॅटो लागवडीसाठी सर्वोत्तम मानला जातो. टोमॅटोच्या वाढीसाठी २१ ते २७ अंश सेल्सिअस तापमान आणि चांगल्या जलनिकास असलेली दोमट माती आवश्यक आहे. हिसार अरुण, अर्का विकास, काशी अमृत, पूसा अर्ली, आणि आजाद टी-५ या टोमॅटोच्या सुधारित जाती शेतकऱ्यांना चांगले उत्पादन आणि बाजारात मागणीमुळे जास्त नफा मिळवून देतात. टोमॅटोला वर्षभर मागणी असते, आणि मान्सूनमध्ये याची लागवड केल्यास पाण्याची गरज कमी लागते, कारण पावसामुळे मातीतील ओलावा टिकून राहतो. यामुळे शेतकऱ्यांचा खर्च कमी होतो आणि उत्पन्न वाढते.

हिरव्या मिरचीची लागवड

हिरवी मिरची ही अशी फसल आहे, ज्याची मागणी वर्षभर टिकून असते. मान्सून हंगामात हिरव्या मिरचीची लागवड विशेषत: फायदेशीर ठरते, कारण या काळात मसाले आणि खाद्यपदार्थांमध्ये याचा वापर वाढतो. हिरव्या मिरचीला दररोज ५ ते ६ तास सूर्यप्रकाशाची गरज असते, आणि आंशिक सावलीतही याची लागवड यशस्वीपणे करता येते. पंत चिली-१ सारख्या सुधारित जाती प्रति हेक्टर ७.५ टनांपर्यंत उत्पादन देऊ शकतात, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना चांगला नफा मिळतो. हिरव्या मिरचीची लागवड बलुई दोमट किंवा लाल मातीत केल्यास उत्तम परिणाम मिळतात. याच्या लागवडीसाठी जास्त जागेची गरज नसते, आणि पावसाळ्यात मातीतील ओलाव्यामुळे सिंचनाचा खर्चही वाचतो.

Profitable Farming: शेतकऱ्यांसाठी टिप्स

• बियाण्याची निवड: नेहमी उन्नत आणि प्रमाणित बियाणे वापरा. स्थानिक हवामान आणि मातीच्या परिस्थितीनुसार जातींची निवड करा.
• मातीची तयारी: लागवड करण्यापूर्वी मातीची चाचणी करून योग्य प्रमाणात सेंद्रिय खतांचा वापर करा.
• जलनिकास व्यवस्था: पावसाळ्यात पाण्याचा निचरा होण्यासाठी खेतात योग्य व्यवस्था करा, जेणेकरून फसलींचे नुकसान टाळता येईल.
• कीटक आणि रोग नियंत्रण: मान्सूनमध्ये कीटक आणि रोगांचा प्रादुर्भाव वाढतो, त्यामुळे योग्य कीटकनाशकांचा वापर आणि नियमित तपासणी करा.
• पाणी संचय: पावसाचे पाणी तलाव किंवा पॉन्डमध्ये साठवून ठेवा, ज्याचा उपयोग पुढील हंगामात करता येईल.

मान्सून हा शेतकऱ्यांसाठी आर्थिक समृद्धीचा काळ ठरू शकतो. काकडी, टोमॅटो आणि हिरवी मिरची यासारख्या भाज्यांच्या लागवडीमुळे कमी कालावधीत आणि कमी खर्चात जास्त नफा मिळवता येतो. शेतकऱ्यांनी कृषी तज्ज्ञांचा सल्ला घेऊन आणि सरकारच्या योजनांचा लाभ घेऊन या संधीचा पुरेपूर फायदा घ्यावा. यामुळे केवळ वैयक्तिक उत्पन्नात वाढ होईल, तर गाव आणि देशाच्या अर्थव्यवस्थेलाही बळकटी मिळेल.